یک کارشناس میراث فرهنگی و گرشگری در شرق اصفهان با بیان اینکه ارزش کاروانسراهای کشورمان از ثروت نفت کمتر نیست،گفت: ورود بخش خصوصی در سال‌های اخیر برای بازسازی و تبدیل این آثار کهن به اقامتگاه و مرکز تفریحی را مثبت ارزیابی می‌کنم، اما این کاربزرگ بدون حمایت دولتی موفق نخواهد بود.

احمد شهباز در گفتگو با کسب فردا- اظهارکرد: مجموعه کاروانسراهای کشور میراثی مهم از نیاکانمان است که معتقدم ارزش این ثروت ملی، فرهنگی و توریستی از نفت کمتر نیست و باید دو بخش خصوصی و دولتی در کنار یکدیگر در بازسازی آن تلاش جدی نشان دهند.

وی درباره علت ایجاد این سازه‌ها گفت: سرزمین پهناور ایران از عهد باستان تاکنون در مسیر جاده‌های طولانی تجاری جهان مانند، راه ابریشم و راه ادویه قرارداشته است، از طرف دیگر به دلیل وجود بیابان‌های وسیع و فاصله بسیار طولانی بین شهرها ساخت مکانی امن و دارای امکانات اقامتی در آن احساس می‌شد.

این پژوهشگر با بیان اینکه برخی ساخت کاروانسراها را به دوران هخامنشی نسبت می‌دهند، ادامه‌داد: احتمالا در قبل از اسلام، ساسانیان بر رواج احداث این بناها تلاش می‌کردند، زیرا تجارت بین غرب با شرق دراین عهد دارای شکوفایی زیادی بود.

شهباز، اضافه‌کرد: در دوران اسلامی نیز ساخت کاروانسرا هرگز متوقف نشد، اما قدمت بیشتر این بناها در سراسر فلات ایران به دوران صفوی می‌رسد و حتی در این زمینه داستان‌هایی از نهضت توسعه 999 کاروانسرا در قلمرو این حکومت ذکر شده است.

وی با بیان اینکه تقریبا معماری این سازه‌ها در کشور شبیه به یکدیگر است، تصریح‌کرد: فاصله بین دو کاروانسرا در جاده‌ها بین 30 تا 60 کیلومتر بود، یعنی مسافتی که کاروانیان پس از طی کردن یک روز یا یک شبانه روز بتوانند به محل امن برسند.

این کارشناس گردشگری و میراث فرهنگی، یادآوری‌کرد: این اماکن اقامتی در جایی ساخته می‌شد که به چاه و ذخایر آب دسترسی داشته باشد، زیرا بدون این مایع حیاتی انسان، شتران و سایر موجودات بارکش در بیابان و کوه تلف می‌شدند.

شهباز گفت: اساسا کاروانسرا به سه نوع دولتی ( یعنی با بودجه حاکمان محلی)، خصوصی، و موقوفه‌ای ساخته می‌شد اما نحوه مدیریت، نگهداری بنا، تهیه امکانات برای مسافران و … در آن با متولیان بخش خصوصی بوده است.

ترابری مدرن دلیل اصلی بی‌توجهی و تخریب

وی درباره تخریب کاروانسراها در ایران، گفت: دلیل این امر را ناشی از مدرن شدن سیستم حمل و نقل و همچنین بی‌توجهی کلی دستگاه‌های اجرایی به بحث آثار تاریخی به ویژه در نواحی دور از شهر‌ها می‌دانم.

این پژوهشگر میراث تاریخی، ادامه‌داد: حدودا در قرن گذشته و به تدریج با افزایش تعداد اتومبیل، کامیون، اتوبوس، قطار و … مسافرت و حمل بار با شتر و اسب از دور کار خارج شد، همچنین به دنبال آن توسعه جاده‌های آسفالت بین شهری و استانی مدت زمان سفر را بسیار کاهش داد، بنابراین ماندن در کاروانسراها دیگر بی‌معنی و به دنبال آن این مکان‌ها متروکه شدند.

شهباز، یادآوری‌کرد: البته کاروانسراهایی که داخل یا نزدیکی شهرها بوده‌اند به طور کلی متروکه نشده‌اند، برای نمونه “رباط شاه عباسی ورزنه“ مدتی مدرسه و زمانی انبار بود، و ممکن است این بناها در شهری دیگر به صورت بازارچه، یا گاراژ اتومبیل هم تبدیل شده باشد، اما قطعا بیشتر کاروانسراهای برجای مانده در محیط بیابانی در حال تخریب کامل و فراموشی است.

 روند بازسازی کاروانسراها مثبت است

وی در بخش دیگری از سخنان خود، گفت: در سال‌های اخیر جریان خوب و مثبتی در کشور و استان اصفهان برای بازسازی و تعریف کاربری جدید این بناها در جهت ایجاد، اماکن اقامتی و تفریحی برداشته شده و حتی شاهد حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این زمینه هستیم.

این کارشناس، تاکید‌کرد: مرمت و تبدیل این اماکن کهن اقامتی به هتل، رستوران، موزه مردم شناسی، بازارچه صنایع دستی و … علاوه بر حفظ میراث تاریخی، جاذبه‌ای جدید برای جذب گردشگران بوجود می‌آورد که در حد خود می‌تواند موجب رونق اشتغال برای مناطق اطراف آن شود.

شهباز تصریح‌کرد: برای این امر باید موقعیت مکانی کاروانسرا در نظر گرفته شود، به بیان بهتر ممکن است در یک منطقه خود این بنا هدف ورود گردشگران باشد و در شهرستانی دیگر محیط بیابانی و آسمان شب جاذبه اصلی توریست‌ها تعریف شده باشد و صرفا کاروانسرا در آن ناحیه مکانی برای اقامت و تفریح در این محیط تلقی شود.

وی در خاتمه گفت: ورود تدریجی بخش خصوصی به بازسازی کاروانسراها مسئله بسیار خوشحال کننده است، اما با توجه به هزینه زیاد و انواع مشکلات بخش دولتی باید حمایت جدی خود را در این زمینه انجام دهد تا این ثروت های ملی حفظ و ابزاری برای رونق اقتصاد گردشگری شود.

کدخبرنگار:711

انتهای پیام